Xuất siêu sang Mỹ: Việt Nam xứng đáng được đối xử công bằng

Xuất siêu sang Mỹ: Việt Nam xứng đáng được đối xử công bằng
#XuấtSiêu #QuanHệViệtMỹ #CôngBằngThươngMại

TS. Nguyễn Sĩ Dũng nhấn mạnh rằng Việt Nam chỉ đang làm điều mà mọi quốc gia có chí tiến thủ đều thực hiện: tham gia nghiêm túc vào cuộc chơi toàn cầu bằng chính sức lao động của mình. Một trong những ngộ nhận lớn hiện nay là việc xem thặng dư thương mại của Việt Nam với Hoa Kỳ như một biểu hiện của bất công, thậm chí là thao túng thương mại. Điều này đang được thể hiện qua đề xuất áp thuế lên tới 46% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam vào Mỹ.

### Không có thao túng, chỉ có quy luật thị trường
Việt Nam không phá giá tiền tệ hay trợ cấp xuất khẩu bất hợp pháp. Thay vào đó, đất nước này đã trải qua những cải cách sâu rộng, mở cửa thị trường, thu hút đầu tư và hòa nhập vào chuỗi cung ứng toàn cầu một cách minh bạch và kiên nhẫn. Việc xuất khẩu sang Mỹ hơn 100 tỷ USD mỗi năm và nhập khẩu khoảng 10 tỷ USD là hệ quả của mô hình phát triển công nghiệp định hướng xuất khẩu. Nhưng cần hiểu rằng, phần lớn hàng hóa này được sản xuất bởi các doanh nghiệp FDI, trong đó có không ít doanh nghiệp Mỹ. Ví dụ, một chiếc điện thoại thông minh “Made in Vietnam” xuất sang Mỹ trị giá 500 USD, nhưng Việt Nam chỉ giữ lại 15–20 USD giá trị gia tăng, phần còn lại quay về các trung tâm thiết kế, thương hiệu và phân phối tại Mỹ. Như vậy, cán cân thương mại có thể nghiêng về Việt Nam, nhưng cán cân giá trị thực sự lại thuộc về Hoa Kỳ.

### Mỹ không chỉ không thiệt, mà còn được lợi rất nhiều
Người tiêu dùng Mỹ là nhóm hưởng lợi đầu tiên. Từ giày Nike đến đồ nội thất và laptop giá rẻ, hàng hóa từ Việt Nam giúp người dân Mỹ tiết kiệm chi tiêu. Các tập đoàn công nghệ và thời trang Mỹ cũng được hưởng lợi khi chuyển dịch sản xuất sang Việt Nam để giảm chi phí và ổn định chuỗi cung ứng. Đồng thời, ngành xuất khẩu nông sản Mỹ cũng thu lợi từ việc Việt Nam nhập khẩu hàng tỷ USD bông, đậu nành và thiết bị y tế. Nói cách khác, mối quan hệ này là một “trò chơi cùng thắng”, và có thể Mỹ còn thắng nhiều hơn.

### Việt Nam: Người thợ cả khiêm nhường trong chuỗi cung ứng toàn cầu
Việt Nam không “làm giàu” trên lưng nước Mỹ, mà đang đóng vai trò của một người thợ cả lành nghề trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Việt Nam chịu trách nhiệm gia công, lắp ráp, đảm bảo chất lượng và tiến độ, nhưng không sở hữu bản thiết kế, không quyết định giá bán, và chỉ nhận một phần nhỏ lợi nhuận. Để duy trì vị trí này, Việt Nam phải đối mặt với nhiều áp lực, từ chi phí năng lượng đến rủi ro trong chuỗi cung ứng quốc tế. Điều này không thể được gọi là lợi thế bất công.

### Đánh thuế Việt Nam là đánh vào chuỗi cung ứng của chính Mỹ
Việc áp thuế 46% lên hàng hóa từ Việt Nam sẽ gây tổn thương đầu tiên cho các tập đoàn Mỹ, người tiêu dùng Mỹ và mối quan hệ chiến lược Việt – Mỹ. Chuỗi cung ứng mà các doanh nghiệp Mỹ đã xây dựng nhiều năm sẽ bị đứt gãy, giá hàng hóa tăng cao, và tinh thần hợp tác giữa hai nước bị ảnh hưởng. Trong một thế giới đầy biến động, việc duy trì mối quan hệ thương mại công bằng, minh bạch và cùng có lợi chính là nền tảng của ổn định lâu dài.

### Chính sách thương mại cần một cái nhìn sâu hơn con số
Chính sách thương mại không thể chỉ dựa vào cán cân xuất – nhập khẩu. Cần xem xét cấu trúc chuỗi giá trị, lợi ích thực sự và chất lượng của mối quan hệ hợp tác. Việt Nam chưa bao giờ tìm cách làm giàu bằng con đường phi chính đáng. Việt Nam chỉ đang làm điều mà mọi quốc gia có chí tiến thủ đều làm: tham gia nghiêm túc vào cuộc chơi toàn cầu bằng chính sức lao động của mình. Và vì thế, Việt Nam xứng đáng được đối xử công bằng.

#ViệtNam #HoaKỳ #ThươngMạiCôngBằng #ChuỗiCungỨng #ToànCầuHóa

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Việt Nam chỉ đang làm điều mà mọi quốc gia có chí tiến thủ đều làm: Tham gia một cách nghiêm túc vào cuộc chơi toàn cầu, bằng sức lao động của chính mình – Ảnh: VGP

Một trong những ngộ nhận hay nhầm lẫn đáng tiếc như vậy chính là cách người ta nhìn vào thặng dư thương mại lớn của Việt Nam với Hoa Kỳ như một biểu hiện của bất công, thậm chí là hành vi thao túng thương mại. Và giờ đây, điều đó đang được cụ thể hóa bằng tuyên bố áp thuế lên tới 46% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam vào Mỹ.

Nhưng phải hiểu những con số ấy như thế nào để chúng phản ánh đầy đủ và trung thực bản chất của mối quan hệ kinh tế giữa hai quốc gia? Và nếu đi theo con đường áp đặt thuế quan, ai sẽ là người thực sự thiệt thòi?

Không có thao túng, chỉ có quy luật thị trường đang vận hành

Việt Nam không phá giá tiền tệ. Việt Nam cũng không trợ cấp xuất khẩu một cách bất hợp pháp. Thay vào đó, Việt Nam bước ra từ những cuộc cải cách sâu rộng, mở cửa thị trường, thu hút đầu tư và hòa mình vào chuỗi cung ứng toàn cầu – một cách đúng mực, kiên nhẫn và minh bạch.

Việc Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ hơn 100 tỷ USD hàng hóa mỗi năm, và chỉ nhập khẩu khoảng hơn 10 tỷ USD, là hệ quả tất yếu của mô hình phát triển dựa vào sản xuất công nghiệp định hướng xuất khẩu. Nhưng điều đó không có nghĩa là Việt Nam đang hưởng lợi quá mức. Bởi phần lớn hàng hóa ấy không do Việt Nam “sáng tạo”, mà do các doanh nghiệp FDI – trong đó có không ít doanh nghiệp Mỹ – sản xuất tại Việt Nam rồi tái xuất sang Mỹ.

Một chiếc điện thoại thông minh gắn mác “Made in Vietnam” xuất sang thị trường Mỹ có thể trị giá 500 USD, nhưng Việt Nam chỉ giữ lại được 15–20 USD giá trị gia tăng. Số còn lại quay về các trung tâm thiết kế, phát triển, thương hiệu và phân phối – phần lớn đặt tại Mỹ. Như vậy, cán cân thương mại ghi nhận xuất siêu cho Việt Nam, nhưng cán cân giá trị lại nghiêng về phía Hoa Kỳ.

Mỹ không chỉ không thiệt, mà còn được lợi rất nhiều

Chúng ta hãy thành thật với nhau: Ai mới là người đang được hưởng nhiều nhất từ mối quan hệ kinh tế này?

Trước hết là người tiêu dùng Mỹ. Từ đôi giày Nike sản xuất tại Việt Nam, đến chiếc ghế gỗ trong phòng khách, hay chiếc laptop giá rẻ – tất cả đều giúp người dân Mỹ sống thoải mái hơn với đồng lương của mình.

Tiếp theo là các tập đoàn công nghệ và thời trang Mỹ. Họ chuyển dịch nhà máy sang Việt Nam không phải vì bị ép buộc, mà vì đó là quyết định chiến lược, giúp giảm chi phí, ổn định chuỗi cung ứng, và đối phó với biến động địa chính trị. Việt Nam trở thành điểm đến thay thế lý tưởng cho một số nước trong khu vực, trong khi lợi nhuận vẫn chảy về Thung lũng Silicon hay Phố Wall.

Thứ ba là ngành xuất khẩu nông sản Mỹ. Việt Nam nhập khẩu hàng tỷ USD bông, đậu nành, máy móc, thiết bị y tế từ Mỹ. Trong khi đó, người nông dân Việt vẫn đang nỗ lực bán từng ký gạo, từng lít nước mắm vào thị trường Hoa Kỳ – nhưng phần nhiều vẫn gặp rào cản kỹ thuật.

Nói cách khác, nếu gọi mối quan hệ này là một trò chơi, thì đây là trò chơi mà cả hai bên cùng thắng – và có thể Mỹ thắng nhiều hơn.

Việt Nam: Người thợ cả khiêm nhường trong chuỗi cung ứng toàn cầu

Nhiều người nhìn vào con số xuất siêu và tưởng rằng Việt Nam đang “làm giàu” trên lưng nước Mỹ. Nhưng sự thật là: Việt Nam đang làm công việc của một người thợ cả lành nghề, chịu trách nhiệm gia công, lắp ráp, đảm bảo tiến độ, giữ vững chất lượng – nhưng không sở hữu bản thiết kế, không quyết định giá bán, cũng không chiếm phần lớn lợi nhuận.

Để duy trì vị trí ấy, Việt Nam phải đánh đổi nhiều thứ: Áp lực lao động, chi phí năng lượng… và cả nguy cơ trở thành điểm yếu trong chuỗi cung ứng nếu tình hình quốc tế xấu đi.

Việt Nam cũng không được phép tự do điều hành thương mại như các cường quốc. Mỗi biến động nhỏ về thuế quan, mỗi xung đột về tiêu chuẩn đều có thể làm đảo lộn toàn bộ cục diện. Sự mong manh này không thể được gọi là lợi thế bất công.

Đánh thuế Việt Nam là đánh vào chuỗi cung ứng của chính Hoa Kỳ

Nếu thuế quan 46% được áp đặt, những gì bị tổn thương đầu tiên sẽ chưa hẳn là doanh nghiệp Việt, mà là: Chuỗi cung ứng của các tập đoànMỹ, vốn đã mất nhiều năm mới chuyển dịch được từ các nước khác sang Việt; người tiêu dùng Mỹ, vì giá hàng hóa sẽ tăng lên; quan hệchiến lược Việt – Mỹ, vốn đang trên đà phát triển tích cực với tinh thần tôn trọng và tin cậy lẫn nhau.

Trong một thế giới đầy biến động, việc gìn giữ những mối quan hệ thương mại công bằng, minh bạch và cùng có lợi chính là nền tảng của ổn định lâu dài, bền vững.

Mặt khác, dường như phía Hoa Kỳ chỉ tính tới thâm hụt thương mại hàng hóa, chưa tính tới việc Mỹ thặng dư xuất khẩu dịch vụ rất lớn.

Khi chính sách cần một cái nhìn sâu hơn con số

Chúng ta không thể xây dựng chính sách thương mại chỉ dựa vào cán cân xuất – nhập khẩu. Những con số đó chưa nói hết sự thật. Cái mà chúng ta cần là cái nhìn sâu vào cấu trúc chuỗi giá trị, vào lợi ích thật và vào chất lượng của mối quan hệ hợp tác cũng như lợi ích thiết thực cho người dân hai nước.

Việt Nam chưa bao giờ tìm cách làm giàu bằng con đường phi chính đáng. Việt Nam không thao túng. Việt Nam chỉ đang làm điều mà mọi quốc gia có chí tiến thủ đều làm: Tham gia một cách nghiêm túc vào cuộc chơi toàn cầu, bằng sức lao động của chính mình.

Và vì thế, Việt Nam xứng đáng được đối xử công bằng.

TS. Nguyễn Sĩ Dũng