Thắp nén nhang tiễn NSND, nhạc sĩ Thanh Hải (Nguyễn Kim Hải) tại chùa Nghệ sĩ, bao nhiêu kỷ niệm với anh ùa về trong tôi. Tôi và các đồng nghiệp, nghệ sĩ sân khấu rất trân trọng những cống hiến của anh với âm nhạc sân khấu cải lương, đặc biệt là nghệ thuật đờn tranh, kỹ thuật hòa âm phối khí, phong cách diễn tấu rất riêng của anh – NSND Thanh Hải.
1. Tôi biết anh Thanh Hải từ năm 1978, khi tôi được học nhạc với thầy Hai Khuê (NSƯT Võ Văn Khuê), vì vợ của anh – chị Loan, là bạn cùng học lớp nhạc với tôi. Theo thời gian, từ tình cảm thân thuộc ấy, tôi đã thích và mê ngón đờn tranh Thanh Hải trong những tiết mục đờn ca trên sóng phát thanh Đài Tiếng nói Nhân dân TPHCM thập niên 1980.
Trong hầu hết các tiết mục đó, ngón đờn tranh của Thanh Hải luôn đi đôi với ngón đờn ghi ta phím lõm của thầy Văn Giỏi, đã cùng tạo nên một phong cách mới của đờn ca bản vọng cổ, đó là tiếng đờn tranh lớn (đờn tranh đại, có 21 dây), với âm vực rộng. Từ đó, tiếng đờn tranh đại, với âm khu trầm được đưa vào đờn bản vọng cổ, tạo nên một phong cách mới, phù hợp với nhu cầu thưởng thức của công chúng lúc bấy giờ. Hơn thế nữa, phong cách song tấu ghi ta và đờn tranh bắt đầu được đưa lên sóng phát thanh, điều mà trước đây chưa có.
Trong hầu hết các âm điệu đờn tranh của NSND Thanh Hải, bao gồm những nét nhạc kế thừa từ phong cách đờn tranh của các danh cầm đi trước, còn có một kỹ thuật độc đáo mới, được đưa vào phong cách đờn vọng cổ, đó là thang âm. Thang âm thuần điệu thứ trên đờn tranh được anh Thanh Hải khắc đậm trong hầu hết các tiết mục đã được diễn tấu trên sóng phát thanh, truyền hình ngay từ những năm 1980 và mãi trong suốt hành trình âm nhạc của anh sau này. Kỹ thuật này đã đi vào phong cách đờn tranh của đông đảo các nhạc sĩ đờn tranh kế thừa.
Tài năng của Thanh Hải càng được phát huy khi anh từ Đoàn Văn công TPHCM về Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang. Tính dân tộc truyền thống kết hợp với hình thức mới luôn được phát huy trong hầu hết các tác phẩm anh phối khí, hòa âm.
Những thành tựu trên được công chúng, diễn viên, đón nhận rất nhiệt liệt và thành tựu của anh đã được ghi nhận, Nhà nước phong tặng nhạc sĩ Thanh Hải là NSƯT, rồi NSND. Độc đáo hơn khi anh phát huy phong cách hòa âm phối khí đó trong chương trình nghệ thuật À ố show, nhận được sự tán thưởng rất nồng nhiệt của đông đảo công chúng trong và ngoài nước.
2. Tôi rất vui và hạnh phúc khi nhiều lần được cùng làm việc với anh Thanh Hải. Mỗi lần như vậy, tôi lại ghi nhận thêm một vài cách làm nghề rất hiệu quả, thiết thực của anh.
Tôi nhớ, có lần tôi phối nhạc cho vở Rừng mặn của soạn giả Hà Nam Quang (năm 1982), anh Thanh Hải đã nhắc tôi về việc phối khí hòa âm cho cải lương thì phải nhớ “đa âm sắc, rộng âm vực”. Chỉ một câu nhắn nhủ của anh thôi, mà đã làm thay đổi sức diễn cảm của cả một dàn nhạc.
Lần khác, tôi và anh cùng làm chung chương trình khai mạc Festival Đờn ca tài tử quốc gia vào năm 2014 tại Bạc Liêu, anh đã cho tôi thấy được việc phát huy tinh thần đoàn kết, chung sức, hết lòng của tất cả nghệ nhân, nghệ sĩ cùng tham gia, tạo sự gắn kết chặt chẽ để thực hiện tốt nhất nhiệm vụ chung, góp phần lan tỏa, quảng bá và phát huy giá trị nghệ thuật đờn ca tài tử trong đời sống cộng đồng.
Những khi thưởng thức các tiết mục song tấu của anh Thanh Hải và thầy Văn Giỏi, tôi luôn cảm nhận sự mới mẻ rất đặc sắc, cho dù nhiều tiết mục đã được giới thiệu và trình diễn gần nửa thế kỷ. Chính phong cách biểu diễn hấp dẫn, cuốn hút đó đã tạo nên sức hút của 2 nhạc sĩ tài hoa, được đông đảo khán giả thưởng thức, yêu thích, thế hệ trẻ kế thừa cố gắng học tập, noi theo.
Bên cạnh đó, anh Thanh Hải cũng đã tạo nên dấu ấn nghề rất đặc biệt qua công việc sáng tác và biểu diễn âm nhạc cho các vở cải lương. Anh đã để lại cho những nhà soạn nhạc cải lương một phong cách phát huy âm nhạc truyền thống qua một số phương tiện âm nhạc mới phù hợp.
Nay NSND Thanh Hải đã ra đi, anh để lại cho đời tất cả các tác phẩm của mình với một tình yêu quê hương to lớn, một tấm lòng yêu quý âm nhạc truyền thống sâu nặng. Các âm điệu mà anh đã dày công nghiên cứu, sáng tác và để lại, đều chứa đựng rất nhiều giai điệu đẹp của con người, tâm hồn Việt Nam. Để khi các âm điệu độc đáo, đặc sắc ấy được kết hợp hoàn hảo với một số phương tiện sáng tạo nghệ thuật mới, hiện đại, sẽ cùng tạo nên sự thay đổi phù hợp với từng thời kỳ phát triển của nền văn hóa âm nhạc Việt Nam.
Tạm biệt anh, NSND, nhạc sĩ Thanh Hải.
Thạc sĩ – NSƯT HUỲNH KHẢI
Khám phá thêm từ Rao vặt giá tốt
Đăng ký để nhận các bài đăng mới nhất được gửi đến email của bạn.