TPO – “Chúng ta không có thời gian, thời gian không chờ đợi ai, càng chậm thì càng lạc hậu, không đáp ứng được yêu cầu”, Tổng Bí thư Tô Lâm nói, đồng thời phân tích, nếu không có sự đột phá phát triển khoa học công nghệ, rất khó để năm 2025 đạt được tăng trưởng khoảng 8%, hướng tới hoàn thành mục tiêu Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và không có điều kiện để đạt tăng trưởng 2 con số của nhiệm kỳ sau.

Sáng 29/5, Tổng Bí thư Tô Lâm – Trưởng ban Chỉ đạo chủ trì Phiên họp của Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Tham gia phiên họp có Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính; Chủ nhiệm Uỷ ban Kiểm tra Trung ương Nguyễn Duy Ngọc, các thành viên Ban chỉ đạo và một số thành viên Hội đồng tư vấn quốc gia.

Toàn cảnh phiên họp. Ảnh: PV.

Càng chậm thì càng lạc hậu

Phát biểu mở đầu phiên họp, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, phiên họp có tính chất rất quan trọng, để đánh giá công việc đã làm thời gian qua và tiến độ các công việc theo nghị quyết của Bộ Chính trị; đánh giá những tồn tại, hạn chế, điểm nghẽn, rào cản trong việc thực hiện Nghị quyết 57 để hoàn thành các nhiệm vụ được giao của 6 tháng đầu năm, phấn đấu hoàn thành các nhiệm vụ của năm 2025. Nội dung thứ 2 là Ban Chỉ đạo cho ý kiến, định hướng về danh mục công nghệ chiến lược theo đề xuất của Bộ KHCN.

Nhấn mạnh Nghị quyết 57 có vai trò đặc biệt quan trọng với sự phát triển đất nước, Tổng Bí thư nêu, không có quốc gia nào phát triển hùng cường với nền khoa học công nghệ yếu kém. Tổng Bí thư cho biết, trong cuộc gặp với Tổng thống Pháp, Tổng thống Hungary vừa qua, cả hai nước đều thống nhất sẽ đẩy mạnh hợp tác về khoa học công nghệ với Việt Nam.

Theo Tổng Bí thư, với sự phát triển khoa học công nghệ của thế giới hiện nay, những lợi thế của Việt Nam là rất lớn để hợp tác, thúc đẩy sự phát triển, nhưng trong nước mà cứ chậm rãi, còn gặp khó khăn trong triển khai, sẽ không có điều kiện để tiếp cận với khoa học công nghệ thế giới.

“Những vấn đề này trở nên hết sức cấp bách với chúng ta. Rất sốt ruột khi tiếp cận với thế giới”, Tổng Bí thư nêu, đồng thời nhấn mạnh, hằng tuần phải họp để rà soát tiến độ các công việc.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại phiên họp. Ảnh: PV.

Tổng Bí thư cũng nêu, hiện nay đã đổi mới công tác kiểm tra thực hiện nghị quyết của Đảng, không phải “thích triển khai thế nào thì triển khai”. Qua việc kiểm tra này, cũng là dịp đánh giá năng lực của cán bộ trong việc tổ chức triển khai nghị quyết của Đảng.

“Chúng ta không có thời gian, thời gian không chờ đợi ai, càng chậm thì càng lạc hậu, không đáp ứng được yêu cầu”, Tổng Bí thư nói, đồng thời phân tích, nếu không có sự đột phá phát triển khoa học công nghệ, rất khó để năm 2025 đạt được tăng trưởng khoảng 8%, hướng tới hoàn thành mục tiêu Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và không có điều kiện để đạt tăng trưởng 2 con số của nhiệm kỳ sau.

“Với những nhiệm vụ chậm, muộn, nguy cơ chậm, muộn, phải chỉ rõ nguyên nhân, trách nhiệm, hoàn thành các nhiệm vụ trong 6 tháng đầu năm để hoàn thành nhiệm vụ năm 2025, từ đó, hoàn thành các nhiệm vụ khác, tạo nền tảng phát triển cho giai đoạn tới”, Tổng Bí thư yêu cầu.

Tổng Bí thư nhấn mạnh, Nghị quyết 57 không phải là khẩu hiệu chính trị, mà là chương trình hành động thực tế để Việt Nam cất cánh, yêu cầu các công việc phải kiểm đếm thường xuyên, các điểm nghẽn phải được tháo gỡ, không được chậm trễ.

Đến nay, đã có 103/600 nhiệm vụ đặt ra của Nghị quyết 57 đã hoàn thành, có một số điểm sáng tích cực. Nhưng nhiều nhiệm vụ còn chưa hoàn thành theo tiến độ.

Đáng chú ý, trong 170 nhiệm vụ phải hoàn thành trong 6 tháng đầu năm 2025, có những công việc chưa hoàn thành, dù thời hạn chỉ còn 1 tháng.

Ở một số nơi còn hình thức, chưa xác định được việc cần làm

Sau khi nghe các báo cáo tại phiên họp, gợi mở thêm để các đại biểu thảo luận, Tổng Bí thư Tô Lâm đề nghị tập trung vào các giải pháp để tháo gỡ điểm nghẽn, thúc đẩy tiến độ các nhiệm vụ, lưu ý thêm về một số vấn đề nổi lên, như việc một số địa phương đang rất lúng túng trong thực hiện các nhiệm vụ liên quan Nghị quyết 57.

Ví dụ như việc triển khai ở một số nơi còn hình thức, chưa xác định được việc cần làm của ngành mình, tính chủ động, sáng tạo còn chưa cao; ngay cả việc đăng ký vốn bổ sung để thực hiện nhiệm vụ này cũng chưa thực hiện được vì chưa rõ việc cần làm.

Đáng chú ý, Tổng Bí thư đã chỉ ra nguyên nhân việc người dân chưa mặn mà với dịch vụ công trực tuyến, bởi thực tế hiện nay, mới chủ yếu là nộp hồ sơ trực tuyến thay vì hồ sơ giấy, thậm chí, nhiều người dân còn bảo “làm hồ sơ giấy đi cho đỡ lằng nhằng”, vì vừa phải làm hồ sơ trực tuyến, vừa phải làm hồ sơ giấy.

Nhiều cơ quan vẫn phải trao đổi với nhau bằng tài liệu giấy, vì chưa có dữ liệu liên thông, nên “kéo theo khổ cả cho người dân”.

Phân tích thêm kết quả kiểm tra về công tác số hoá dữ liệu của một số bộ, ngành, Tổng Bí thư nêu thực tế, ngay nội tại các cơ quan việc số hoá dữ liệu còn rất thấp, chứ chưa nói đến việc kết nối với nhau. “Nếu không có dữ liệu thì không thể thông minh được, không phát triển khoa học công nghệ được”, Tổng Bí thư nói.

Tổng Bí thư nhấn mạnh, có thể trong giai đoạn chuyển tiếp thì chấp nhận vấn đề này, nhưng nếu cứ để thế thì không đạt yêu cầu.

Theo Tổng Bí thư, hiện nay, mới có 1 dịch vụ công trực tuyến toàn trình là đăng ký phương tiện của ngành công an, người dân rất sung sướng vì giảm nhiều giấy tờ. Còn các dịch vụ công khác vẫn chưa toàn trình vì dữ liệu không liên thông với nhau. Ví dụ một người cần xác nhận tình trạng hôn nhân, thì mấy cơ quan vào giải quyết. Khi toà án giải quyết ly hôn, lại phải đi hỏi bên hộ tịch, tư pháp…

Tổng Bí thư cho rằng, cần có giải pháp thúc đẩy mạnh mẽ vấn đề này. Các dịch vụ công phải chuyển đổi tư duy từ người dân phải chứng minh sang cơ quan nhà nước phải tự xác thực. Các cơ quan phải xác thực với nhau để giải quyết thủ tục hành chính cho người dân. Không thực hiện được vấn đề này thì lại đẩy khó về cho người dân. Ở cấp độ đầu tiên là như thế, rồi ở mức cao hơn là áp dụng khoa học công nghệ vào sản xuất kinh doanh, nâng cao năng suất lao động… thì còn ở mức khó hơn nữa.

Về dự kiến danh mục công nghệ chiến lược, Tổng Bí thư nêu, cần thực hiện như thế nào. “Tôi rất ước ao khi nào mình có nhà máy sản xuất rô bốt, nhà máy không đèn, cảng không đèn do rô bốt làm hết. Như thế thì mới có năng suất cao được. Thế giới họ đã thực hiện rồi, nhưng mình còn đang ước mơ”, Tổng Bí thư chia sẻ.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại phiên họp. Ảnh: PV.

Theo Tổng Bí thư, cần có đánh giá và có chiến lược phát triển khoa học công nghệ hướng tới các công nghệ chiến lược phù hợp với Việt Nam. Tổng Bí thư nhấn mạnh, điều quan trọng là phải triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, đặc biệt là vấn đề năng lượng phục vụ phát triển các công nghệ chiến lược. “Hiện nay, tâm trạng chung là rất sốt ruột”, Tổng Bí thư nói.

Không thể đi sau để trở thành bãi rác công nghệ

Sau khi nghe các ý kiến phát biểu, kết luận phiên họp, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh một số kết quả đạt được, chỉ ra những tồn tại, hạn chế cần khắc phục, trong đó, đặc biệt lưu ý tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế.

Đặc biệt, Tổng Bí thư nhấn mạnh quan điểm, Việt Nam phải có những công nghiệp chiến lược tự chủ của mình, tập trung vào những lĩnh vực đất nước có thể mạnh. “Ví dụ như về nông nghiệp, biển là thế mạnh của mình, phải tập trung vào đó. Hay như về giáo dục, văn hóa truyền thống thì có thể tính toán thêm. Những cái này là đặc trưng, tự chủ của Việt Nam, ứng dụng công nghệ hiện đại của thế giới, nhưng mang màu sắc Việt Nam”, Tổng Bí thư gợi mở.

Tái khẳng định, nếu không tập trung tháo gỡ các điểm nghẽn, sẽ không phát triển được khoa học công nghệ, Tổng Bí thư lưu ý, sẽ không đạt được kết quả như kỳ vọng của người dân, doanh nghiệp, sẽ có nguy cơ ảnh hưởng đến phát triển đất nước; ảnh hưởng đến cơ hội Việt Nam tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu; gây lãng phí nguồn lực, giảm cạnh tranh quốc gia. “Thế giới họ đi rất nhanh, không chờ ta. Làm gì có chuyện họ đi từ từ chờ mình”, Tổng Bí thư nói.

Cho rằng, phát triển khoa học công nghệ phải đi tắt đón đầu, phải hợp tác quốc tế, Tổng Bí thư cho rằng, Việt Nam phải ứng dụng được những thành tựu khoa học công nghệ của thế giới, nhưng cũng không thể “đi sau để trở thành bãi rác công nghệ”, cản trở sự phát triển.

Phân tích một số yếu tố liên quan đến định hướng phát triển khoa học công nghệ, Tổng Bí thư nhấn mạnh quan điểm, chúng ta hướng tới nền kinh tế độc lập, tự chủ thì khoa học công nghệ cũng phải độc lập, tự chủ, không thể phụ thuộc hoàn toàn vào nước ngoài. Bài học trên thế giới cho thấy, nhiều nước chỉ tiếp nhận vốn, sao chép mà không làm chủ khoa học công nghệ cốt lõi thì bị lệ thuộc, thất bại, thậm chí không vượt qua được bẫy thu nhập trung bình.

Về các nhiệm vụ trọng tâm cần triển khai thực hiện trong tháng 6/2025 và 6 tháng còn lại của năm 2025, Tổng Bí thư cho rằng, cần rà soát các nhiệm vụ, phải “co chân, co cẳng mà chạy” để kịp tiến độ. Ban Chỉ đạo cần làm việc với các cơ quan, đơn vị liên quan, giao ban hằng tuần, hằng tháng để thúc đẩy công việc.

“Cần gắn trách nhiệm từng cơ quan, đơn vị, nhất là người đứng đầu. Xem xét xử lý trách nhiệm khi nhiệm vụ không hoàn thành mà không có lý do chính đáng. Không thể quên việc được, không thể tùy ý, thích thì làm, không thích làm thì thôi”, Tổng Bí thư nhấn mạnh.

Tổng Bí thư cũng nêu quan điểm về các vấn đề lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra thực hiện nghị quyết; bố trí nguồn lực; đào tạo nguồn nhân lực; bố trí cán bộ có trình độ khoa học công nghệ trong cấp ủy; hoàn thiện thể chế chính sách… để thực hiện định hướng của Nghị quyết 57.

Tổng Bí thư lưu ý, việc xây dựng danh mục công nghệ chiến lược phải dựa trên quan điểm khoa học, bám sát các chiến lược quốc gia, giải quyết các bài toán lớn của đất nước, trực tiếp phục vụ mục tiêu phát triển đến năm 2030 – 2045; không chỉ dựa vào lợi thế sẵn có mà phải có tư duy đột phá, chấp nhận rủi ro trong các lĩnh vực mới, tiềm năng cao, đồng thời quán triệt tinh thần là đảm bảo tính tự chủ, tự cường, tự lực của công nghệ chiến lược của Việt Nam.

Sau khi danh mục được phê duyệt, Tổng Bí thư yêu cầu Bộ KHCN chủ trì, phối hợp lựa chọn 1 – 3 nhiệm vụ hoặc sản phẩm công nghệ chiến lược trọng điểm có tính chất cấp thiết, có khả năng thành công nhanh, có tác động lan toả và có sự sẵn sàng tham gia của các doanh nghệp để triển khai tiên phong…

Trường Phong