Thị trường lao động Việt Nam: 500.000 người gia nhập mỗi năm, nhưng chất lượng vẫn là thách thức!

## Thị trường lao động Việt Nam: 500.000 người gia nhập mỗi năm, nhưng chất lượng vẫn là thách thức!

#thịtrườnglaodộng #việtnam #nhânlực #kinhtedothi #cơcấudân số

Theo báo cáo mới nhất của Cục Thống kê, Việt Nam đang tận dụng thời kỳ dân số vàng với nguồn lao động dồi dào. Mỗi năm, lực lượng lao động được bổ sung khoảng 500.000 người, con số đáng kể phản ánh sự phát triển kinh tế – xã hội tích cực. Tuy nhiên, báo cáo cũng chỉ ra những thách thức đáng kể về chất lượng nguồn nhân lực và sự bền vững của thị trường lao động.

Cụ thể, trong quý 1 năm 2025, lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên đạt 52,9 triệu người, tăng 532.000 người so với cùng kỳ năm trước. Số lao động có việc làm đạt 51,9 triệu người, tăng 532.100 người so với cùng kỳ. Điều này cho thấy sự tăng trưởng tích cực trong thị trường việc làm, với sự chuyển dịch tích cực từ khu vực nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ. Khu vực công nghiệp và xây dựng tăng 262.000 lao động, trong khi khu vực dịch vụ tăng mạnh hơn với 575.000 lao động. Thu nhập bình quân tháng cũng tăng đáng kể, đạt 8,3 triệu đồng, tăng 9,5% so với cùng kỳ năm trước.

Tuy nhiên, chất lượng nguồn nhân lực vẫn là điểm yếu đáng báo động. Chỉ có 28,8% lao động được đào tạo bài bản, sở hữu bằng cấp hoặc chứng chỉ chuyên môn. Đây là một con số thấp, cho thấy thiếu hụt nghiêm trọng về số lượng cũng như chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao. Thêm vào đó, tỷ lệ lao động phi chính thức vẫn cao, chiếm tới 64,3%, tăng 0,7 điểm phần trăm so với quý trước, làm dấy lên lo ngại về tính bền vững của thị trường lao động. Những công việc này thường không ổn định và có thu nhập thấp.

Ông Nguyễn Huy Minh, Phó Ban Thống kê dân số và lao động – Cục Thống kê, nhấn mạnh sự cần thiết phải cải thiện chất lượng nguồn nhân lực thông qua các chính sách đào tạo và phân luồng giáo dục hiệu quả hơn. Ông cũng chỉ ra sự cần thiết phải cải cách thể chế, cắt giảm thủ tục hành chính và có chính sách hỗ trợ mạnh mẽ hơn cho doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt trong bối cảnh gần 6.000 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường trong quý 1 năm 2025. Việc triển khai Nghị quyết 18 về tinh gọn bộ máy hành chính cũng đặt ra thách thức về việc hỗ trợ và đào tạo lại lực lượng công chức bị ảnh hưởng.

Thực tế, việc Mỹ áp dụng thuế suất đối ứng 46% đối với một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam (chiếm hơn 70% tổng kim ngạch xuất khẩu năm 2024) sẽ gây ảnh hưởng không nhỏ đến thị trường lao động. Mặc dù năng suất lao động đã được cải thiện, nhưng vẫn ở mức thấp so với các nước trong khu vực.

Tóm lại, trong khi số lượng lao động gia tăng, chất lượng và sự ổn định của thị trường lao động vẫn cần được cải thiện mạnh mẽ thông qua các chính sách hỗ trợ toàn diện, tập trung vào đào tạo, nâng cao năng suất và tạo môi trường kinh doanh thuận lợi hơn cho doanh nghiệp. Đây là điều cần thiết để Việt Nam tận dụng tối đa lợi thế dân số vàng và đảm bảo một thị trường lao động bền vững và năng động.

May hàng xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản tại Công ty may Hưng Việt, Phố Nối (Hưng Yên). (Ảnh: Trần Việt/TTXVN)

Theo báo cáo mới đây của Cục Thống kê, Việt Nam vẫn đang trong thời kỳ cơ cấu dân số vàng với quy mô dân số trong độ tuổi lao động dồi dào và tăng hàng năm, với tỷ lệ tham gia lực lượng lao động/dân số, hằng năm bổ sung khoảng 500.000 người vào lực lượng lao động.

Lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên trong quý 1 năm 2025 là 52,9 triệu người, giảm 230.700 người so với quý trước và tăng 532.000 người so với cùng kỳ năm trước.

Bên cạnh đó, tỷ lệ lao động qua đào tạo tiếp tục tăng: Tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng, chứng chỉ quý 1 năm 2025 là 28,8%, tăng 0,2 điểm phần trăm so với quý trước và tăng 1,0 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước.

Số lao động có việc làm trong quý 1 tăng so với năm trước, cơ cấu lao động theo ngành có sự chuyển hướng tích cực, giảm tỷ trọng lao động trong khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản, tăng tỷ trọng trong khu vực công nghiệp, xây dựng và khu vực dịch vụ.

Lao động có việc làm quý 1 năm 2025 đạt 51,9 triệu người, giảm 234.000 người, tương ứng giảm 0,4% so với quý trước và tăng 532.100 người, tương ứng tăng 1,04% so với cùng kỳ năm trước.

Lao động khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản đạt 13,5 triệu người, giảm 305.000 người so với cùng kỳ năm trước; lao động khu vực công nghiệp và xây dựng đạt 17,2 triệu người, tăng 262.000 người so với cùng kỳ năm trước và khu vực dịch vụ đạt 21,2 triệu người, tăng 575.000 người so với cùng kỳ năm trước.

Thu nhập bình quân tháng của người lao động quý 1 năm 2025 là 8,3 triệu đồng, tăng 131.000 đồng so với quý trước và tăng 720.000 đồng so với cùng kỳ năm trước tương đương với tăng 1,6% và tăng 9,5%.

Cục Thống kê cho biết kinh tế-xã hội của nước ta trong quý 1 năm 2025 đạt nhiều kết quả tích cực góp phần làm giảm tỷ lệ thiếu việc làm, tỷ lệ thất nghiệp.

Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động quý 1 năm 2025 là 2,2%, giảm 0,02 điểm phần trăm so với quý trước và giảm 0,04 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước.

Số người thiếu việc làm trong độ tuổi lao động quý 1 năm 2025 khoảng 797.000 người, tăng 32.400 người so với quý trước và giảm 136.000 người so với cùng kỳ năm trước.

Sản xuất đồ gỗ nội thất xuất khẩu tại Công ty Thiết Đan, thành phố Dĩ An (tỉnh Bình Dương). (Ảnh: Vũ Sinh/TTXVN)

Ông Nguyễn Huy Minh, Phó ban Ban Thống kê dân số và lao động-Cục Thống kê cho biết: Thị trường lao động vẫn tiếp tục xu hướng phục hồi, tuy nhiên chất lượng cung lao động còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng cho cầu lao động của một thị trường lao động hiện đại, linh hoạt, bền vững và hội nhập.

Cả nước chỉ có 28,8% lao động qua đào tạo, có bằng chứng chỉ, thiếu cả về số lượng và trình độ chuyên môn kỹ thuật đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao. Do đó, đòi hỏi chính sách đào tạo, phân luồng giáo dục để đẩy mạnh và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Không những thế, lao động có việc làm có xu hướng tăng nhưng thị trường lao động phát triển chưa bền vững. Cụ thể: 64,3% lao động có việc làm phi chính thức làm các công việc bấp bênh, thiếu tính ổn định với thu nhập thấp, tăng 0,7 điểm phần trăm so với quý trước.

Đối với khu vực chính thức thì theo ghi nhận quý 1 năm 2025, cả nước tổng số doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại hoạt động trong quý 1 năm 2025 lên hơn 72.900 doanh nghiệp, trong khi tổng doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường là 78.800 doanh nghiệp.

Như vậy, khu vực doanh nghiệp không những thu hút, tạo việc làm mới cho nền kinh tế, tạo cơ hội cho lao động phi chính thức dịch chuyển sang mà quý 1 năm 2025 có 6.000 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường.

Do đó, đòi hỏi cải cách thể chế, cắt giảm thủ tục hành chính và chính sách hỗ trợ đột phá đối với doanh nghiệp tư nhân.

Bên cạnh đó việc triển khai thực hiện Nghị quyết 18 về tinh gọn bộ máy cũng như trong quý tới tiếp tục sáp nhập cấp tỉnh cũng như bỏ cấp huyện khoảng vài trăm nghìn người khu vực công dịch chuyển sang khu vực tư đặt ra yêu cầu về chính sách hỗ trợ, đào tạo lại đối với lực lượng này để thích ứng sang môi trường mới.

Ông Minh cũng chỉ ra rằng việc Mỹ áp dụng thuế suất đối ứng với Việt Nam 46% thì chắc chắn các doanh nghiệp sản xuất các nhóm/mặt hàng xuất khẩu liên quan đến máy vi tính điện tử và linh kiện; máy móc thiết bị dụng cụ và phụ tùng; điện thoại các loại và linh kiện; dệt may; giầy dép; gỗ và sản phẩm gỗ, sáu nhóm hàng hóa này chiếm tỷ trọng hơn 70% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ trong năm 2024 sẽ bị ảnh hưởng.

Mặt khác, chuyển dịch lao động từ khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản sang khu vực công nghiệp xây dựng và khu vực dịch vụ nên năng suất lao động của Việt Nam trong thời gian qua, mặc dù, đã cải thiện đáng kể theo hướng tăng đều qua các năm với tốc độ tăng năng suất lao động cao trong khu vực. Tuy nhiên, mức năng suất lao động của Việt Nam hiện nay vẫn rất thấp so với các nước trong khu vực./.

(TTXVN/Vietnam+)